linakis höjjet hoquq qurulmisidin sawat

mezkur yazma sabiq http://www.ugubuntu.com torbétidin élindi. bu bet gerche taqilip qalghan bolsimu, dunya tor ghemliki http://web.archive.org da saqlinip qalghan mezmunni shu péti köchürüp ishlettuq. ghemlektiki  ulanmisi http://web.archive.org/web/20120505164021/http://www.ugubuntu.com/basic-linux-file-permissions.html

linakis höjjet hoquq qurulmisi déginim, linakistiki höjjet xasliqi. linakisni bir mezgil ishletkenler, herqandaq linakis sistémisining höjjet hoquqining nahayiti tepsiliy ayrilidighanliqini hés qilalaydu. mesilen ubuntuda némishqa adettiki qollanchi halitide sistémigha kirip détal qachilighanda buyruq aldigha sudo ni qoshimiz. chünki adettiki ishletküchini hoquqi yetmigenliki üchün, biz buyruqni derijidin tashqiri qollanchi root halitide yürgüzüsh üchün mushundaq qilimiz. qéni men töwende linakis höjjet hoquq qurulmisining zadi qandaq ikenlikini tepsiliy tonushturup ötey.

men ubuntugha derijidin tashqiri ishletküchi root halitide kirip términalgha ‘ls -al’ buyruqini kirgüzüp ijra qilsam, turuwatqan munderije ichidiki barliq höjjetlerning xasliqini körsitip béridu (linakis meshghulat sistémisida höjjet ismi aldigha ‹‹.›› qoyulsa bu höjjet yoshurulidu).

qéni biz bu yerdin bashrc. höjjitige diqqet qilayli. uning sol teripidiki uchurlarning, yeni bu höjjetning xasliqining bildüridighan menisi töwendiki resimdikidek.

bu resimni körüp bolghandin kiyin buningdin kiyin linakista höjjet xasliqini körgende qiynalmaysiler? bu yerde istirilkida men belge qilghan, ‹hoquq›, ‹höjjet igidari›, ‹höjjet tewe bolghan guruppa› dégen’ge bekrek diqqet qilinglar.

emdi men heqiqiy tonushturmaqchi bolghan höjjetning hoquq qurulmisigha kéleyli. ‹hoquq› dégen yerde jem’iy 10 orun bar, soldin bashlap birinchisi shu höjjetning tipini körsitidu. qalghanlirini üchtin bir guruppilisaq, sol terep eng béshidiki üchi ‹höjjet igidari› ning hoquqini, otturisidiki üchi ‹höjjet tewe bolghan guruppa› ning hoquqini, eng keynidiki üchi ‹bashqilarning hoquqini› körsitidu. undaq her bir hérip yene némilerni bildüridighandu? qéni töwendiki resimni tepsiliy körüp chiqinglar.

uningdin bashqa eskertip ötidighan yene bir nuqta, bu yerdiki Oqush »r« ning qimmiti 4, yézish »w« ning qimmiti 2, ijra qilish »x« ning qimmiti 1. démek bayiqi höjjetning hoquqini 755 dep belgilen’gen bolsa, u höjjetning hoquq qurulmisi »rwxr-xr-x- « mundaq bolidu.

eger adettiki bir höjjetning hoquq qurulmisi « rwxr-xr-x-« bundaq bolsa, bu höjjetning igidari bu höjjetni oquyalaydu, bu höjjetke yazalaydu, bu höjjetning ijra qilalaydu. bu höjjet tewe bolghan guruppidiki barliq ishletküchiler bu höjjetni oquyalaydu, ijra qilalaydu. bashqilar bolsa bu höjjetni höjjetni oquyalaydu, ijra qilalaydu.

biz bashrc. höjjitining ‹höjjet tipi› ornigha qarisaq quruq, bu bashrc. höjjitining adettiki höjjet ikenlikini bildüridu. uningdin bashqa höjjet tipini bildüridighan herpler we menisi töwendikidek.

‘d’ munderijini (eng üstünki resimning eng axirqi qurida belge qilghan höjjet emeliyette bir munderije)
‘l’ ulanma höjjiti (Linkfile)
‘b’ höjjet ichige saqlan’ghini ulash éghizi üskünisi (接口设备)
‘c’ höjjet ichige saqlan’ghini éghizi üskünisi (端口设备), mesilen, kunupka taxtisi, ma’us…
höjjet hoquq qurulmisini özgertishte ishlitilidighan buyruqlar: chmod, chown, chgrep. bu buyruqlarni ishlitish usulini özünglar aqturup izdinip körünglar.